Het nieuwe jaar is net begonnen en ik zoek in het woordenboek het woord liefde op. Zegt dat iets over het komende jaar, of toch meer over mijzelf? Op de planeet tussen Venus en Mars heb ik blijkbaar de dikke Van Dale nodig om mij te vertellen wat liefde is, en aan de andere kant is het juist onze planeet die wel wat meer liefde kan gebruiken. Terwijl hier ons het water aan de lippen staat en bij de eerste westerstorm alle stormvloedkeringen gesloten moeten worden, vraagt de Amerikaanse president in de winterse kou om wat meer global warming.

Liefde, ingeklemd tussen liefdadigheid en liegbeest, beslaat in het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal meer dan één pagina en al lezende begrijp ik waarom ik een boek nodig heb om het begrip te duiden. Het kan namelijk alle kanten op en misschien is het daarom wel het meest misbruikte woord uit onze taal. Vondel zegt dat vaderlandsliefde eenieder is aangeboren, Lucebert spreekt van dierbare dienstbaarheid tot elkaar en Vestdijk duidt er in alle liefde oprechtheid mee aan.

Als de liefde niet van twee kanten komt, loopt dit doorgaans uit op platonische liefde, terwijl zinnelijke liefde woorden als liefdesdaad en liefdesleven oproept. Maar pas op: een liefdebeurt heeft niets met lichamelijkheid te maken. Hiervan is sprake als de ene dominee een preekbeurt van een collega overneemt, zonder geldelijke beloning.

Bestaat kalverliefde nog? In het gelijknamige liedje zong Robert Long over een ring met rode steen, die zijn eerste vriendinnetje nog aan niemand anders had gegeven. Trots droeg hij de ring om zijn pink, tot hij het een klereding ging vinden omdat hij meidengek werd genoemd en achteraf liever was gaan vissen met zijn vrienden. Veertig jaar later moeten jongeren gewaarschuwd worden voor de gevaren van sexting, het met een smartphone elkaar seksueel getinte beelden toesturen. Zo’n ring kon je teruggeven als de liefde voorbij was, maar die in vertrouwen gegeven beelden worden schaamteloos openbaar gemaakt en nestelen zich voorgoed in het wereldwijde web. Is er dan nog plaats voor onschuldig gefluister en samen huiswerk maken?

Robert was van de herenliefde, zodat het hem niet werd nagedragen als hij zong dat homofielen het met hun poten, en dameskappers het permanent deden. Maar past een woord als herenliefde nog wel in deze tijd? Het doet denken aan de Beoordelingscommissie Zedelijk Gedrag Gemeentepersoneel die in de jaren vijftig in Amsterdam onderzoek deed naar de achtergrond van sollicitanten. Als bleek dat zij homoseksueel waren, of zelfs maar iemand met deze geaardheid in hun omgeving hadden, konden zij een aanstelling wel vergeten.

Wij leven in een tijd van overtreffende trappen, zodat liefhebberijen al snel het predicaat passie meekrijgen. Je moet je passie volgen, heet het dan. Maar dat kan natuurlijk alleen maar als je eerst van jezelf hebt leren houden, zodat wij massaal liefhebbers van onszelf werden en er voor solidariteit in onze samenleving niet zoveel ruimte meer overbleef. Diep van binnen heb ik altijd al een beetje van mijzelf gehouden, maar tot een passionele relatie is het nooit gekomen.

Dat laatste kwam eigenlijk wel goed uit. Als katholiek jongetje moest ik mijn naaste namelijk evenveel liefhebben en omdat ik nooit helemaal van mijzelf hield, was ik daar een stuk sneller mee klaar. Sneller in ieder geval dan samen met twee broers het begrip broederliefde vorm geven, met de nodige liefdesconflicten tot gevolg.

Liefde ~ 1) Affectie 2) Amor 3) Belangstelling 4) Blijk van genegenheid 5) Diepe genegenheid 6) Elkaar lief hebben 7) Gehechtheid 8) Genegenheid 9) Hoofddeugden van Lao Tse 10) Innigheid 11) Min 12) Nauwe verwantschap 13) Neiging 14) Passie 15) Sterk gevoel 16) Sterke genegenheid 17) Toewijding 18) Vlam 19) Warme genegenheid 20) Warme toegenegenheid

Beschouwen is een goede manier om zelf buiten schot te blijven, want alleen tussen de regels door heb ik hierboven iets van mijzelf laten zien. Eerlijk gezegd ben ik diep van binnen een romanticus, maar ik heb dat te goed leren verbergen. Tegen mijn vrouw zeg ik af en toe dat ik van haar houd, tegen mijn kinderen zeg ik het te weinig en toch heb ik een groot hart. Liefde vind ik een bijna versleten woord, waarvan het achteloos uitspreken mij moeite kost. Gelukkig heb ik met liefde, verpakt in synoniemen als genegenheid en gehechtheid, minder moeite.

Zo kom ik al schrijvende op de vierde dag van het nieuwe jaar dan toch nog met een goed voornemen. Het komende jaar ga ik minstens eenmaal per dag mijn dankbaarheid uiten voor alle liefde die mij omringt en alle genegenheid die ik voor mensen om mij heen voel. Ook iets voor jou?

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat daar een link achter naar je eigen blog.