Het boekjaar 2018 is gesloten, in politiek Den Haag is het weldadig stil en dus is er ruimte voor cijfermatig terugblikken. Het Centraal Bureau voor de Statistiek trakteerde Nederland, en wellicht ook onze beleidsmakers, vorige week met nieuwe cijfers over btw en internet.

De btw bestaat deze week vijftig jaar. Hij is precies vierhonderd jaar na de tiende penning van Alva ingevoerd, maar heeft nooit geleid tot ongeregeldheden. In 1568 was een omzetbelasting van 10% op roerende goederen genoeg voor een volksopstand, die de geschiedenisboeken in zou gaan als de Tachtigjarige Oorlog, maar in 1968 omschreef de VVD-minister van Financiën de btw-heffing van 4% op eerste levensbehoeften en 12% voor de andere goederen een prachtige belasting, heel noodzakelijk en belangrijk.

De oude omzetbelasting, het zogenoemde cumulatief cascadestelsel, zou bij hogere tarieven de structuur van het bedrijfsleven scheef gaan trekken. Natuurlijk speelde een verenigd Europa, toen nog de EEG, ook mee in de besluitvorming. Je kunt geen gemeenschappelijke markt hebben als je niet een belasting hebt die daar op inspeelt, aldus dezelfde minister. Inmiddels zijn de btw-tarieven gestegen naar respectievelijk 9% en 21 %. De opbrengst van onze btw-afdracht ging hiermee van 2,6 miljard euro tot ongeveer 53 miljard euro per jaar.

Ik begrijp dat een minister van Financiën vindt dat het belastingsysteem uitstekend gewerkt heeft, maar tegelijkertijd snap ik niet goed dat onze gekozen volksvertegenwoordigers deze belasting op consumptie tot historisch ongekende hoogten laten stijgen, terwijl zij aan de andere kant de verzorgingsstaat hebben afgebroken. Nederland blijft niet een gaaf land door het alleen maar zo te noemen, want voor €1,39 (inclusief btw) koop je al een geel hesje.

Statistiek ~ 1) Becijferingsmethode 2) Bètawetenschap 3) Deel van de wiskunde 4) Grafische voorstelling 5) In cijfers verwerkt inzicht in maatschappelijke verschijnselen 6) Leer om door cijfers inzicht te krijgen in massale verschijnselen 7) Leer van de cijfergroepering 8) Methode om door cijfers inzicht te krijgen 9) Schematische weergave van gegevens

Het CBS had nog meer nieuws voor ons. Bijna 900.000 Nederlanders gebruiken nooit internet en de verklaringen hiervoor laten zich raden. Laagopgeleiden zijn minder vaak online dan hoogopgeleiden en ook ouderen en vrouwen staan aan de verkeerde kant van het staafdiagram. Zelf behoor ik inmiddels tot de categorie ‘iets jongere ouderen’ en ons niet-internetgebruik is sinds 2012 gedaald van 43% naar 10%.

Natuurlijk wordt er in Europa ook gemeten. Het CBS van de Europese Gemeenschap heet Eurostat, is gevestigd in Luxemburg en heeft als taak het produceren en verspreiden van onpartijdige, betrouwbare, relevante en kosteneffectieve statistieken. De gegevens van de verschillende nationale bureaus worden geharmoniseerd zodat ze vergelijkbaar worden. En zo konden we afgelopen week vernemen dat het Nederlandse openbaar vervoer het duurste is van de hele Europese Unie, zo’n 32% boven het Europees gemiddelde. En daar komt dan nog een btw-verhoging bovenop.

Er valt veel te leren op de site van Eurostat. Nederlanders liggen het kortst van alle Europeanen in het ziekenhuis. De gemiddelde opnameduur is hier 4,5 dag, in Tsjechië 9,5 dag. Gemiddeld wordt in de EU 1,6% van het boodschappengeld uitgegeven aan alcohol, in Nederland is dat 1,2% en in Estland 5,2%. In 2016 werkten er 90.00 psychiaters in de Europese Unie, Nederland telde 23 psychiaters per 100.000 inwoners, Bulgarije maar 8. Van alle inwoners van de Unie kon 7% zich geen auto veroorloven, in Roemenië is dat 29% en bij ons 7%. Ik hoop dat deze mensen wel geld genoeg hebben voor ons dure openbaar vervoer.

Conclusies trekken Eurostat en CBS niet, dat laten zij over beleidsmakers. Eigenlijk is het een eenvoudige cirkel: statistici meten en melden, carrièregerichte politici wachten op een geschikt beleidsdoel om zichzelf en hun partij te profileren. Burgers betalen belasting, consumenten btw en hiermee betalen wij het gelag.

De verzorgingsstaat is niet meer en het bedrijfsleven heeft de politiek overgenomen. Ooit was het no taxation without representation en hieruit vloeide het censuskiesrecht voort: alleen belastingbetalers mogen stemmen, want zij betalen het geld dat politieke beslissingen kosten. Honderd jaar geleden is dit vervangen door het algemeen kiesrecht, en dit wordt gezien als een mijlpaal in onze democratie. Maar afgelopen week dacht ik even: als ik beloof geen gebruik te maken van mijn kiesrecht, zou ik dan net als de koning fiscale vrijstellingen kunnen krijgen?

WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat bij Martha een link achter naar je eigen blog.