De boekenplank in het wandmeubel was onze voornaamste bron van kennis. Hier stonden in de jaren zestig op anderhalve strekkende meter alle feiten en inzichten die ik toe kon voegen aan wat ik op school leerde. Mijn belangrijkste uitgangspunt was een tweedelige encyclopedie, die tijdens de Vietnamoorlog Harry S. Truman nog steeds bestempelde als president van de Verenigde Staten en welke ik op regenachtige middagen bladzijde voor bladzijde doornam. Daarnaast stond een vogelgids, die mij de silhouetten van vogels langs de weg en in de vlucht wilde leren, maar waarvan ik de gekleurde illustraties van eenden, zaagbekken, ganzen en zwanen veel indrukwekkender vond. Verder herinner ik mij vooral nog Aula-pockets over erfelijkheid en evolutie en Parool/Life boeken over het heelal en dieren en hun gedrag. In koelen bloede van Truman Capote was zo ongeveer het enige leesboek op de plank, want romans kochten we niet, die leenden we van de bibliotheek.

Maar een goed gevulde boekenkast begon een teken van vooruitgang en welvaart te worden, en misschien werden mijn ouders daarom wel lid van een boekenclub. Vier keer per jaar viel er een nieuwe catalogus met een eigentijds aanbod van boeken en platen op de mat, van waaruit een verplichte keuze gemaakt kon worden. Natuurlijk was er een uiterste datum en als je tegen die tijd nog niets gekozen had, dan deed de boekenclub dat voor jou en stuurden ze je hun kroonkeuze. Daar lag dan Liefdesnachten in de taiga van H.G. Konsalik, in een fraaie harde kaft en met een suggestieve omslag, maar door niemand gelezen. De Tuinfluiter trilogie van Jos van Manen Pieters onderging eenzelfde lot en belandde jaren ongelezen bij het oud papier.

Het lidmaatschap van de club werd na een jaar weer opgezegd, maar liep nog een paar kwartalen door. Ik rook mijn kans. Niet alleen hield ik de uiterste besteldatum in de gaten, ik lette er ook scherp op of mijn ouders dat deze keer wel deden. Niet dus, en een paar dagen voor de vervaldatum plaatse ik mijn bestelling, een verzamelelpee van de Beach Boys, het beste uit de beperkte keuze van de club. Ik kwam ermee weg, want mijn argument dat niemand iets had aan nog een kroonkeuze, maar ik met deze langspeelplaat wel erg blij was, overtuigde mijn ouders. Dus een kwartaal later probeerde ik het weer.

Boek ~  1) Afdeling van een koeienmaag 2) Album 3) Anderwoord 4) Band 5) Bepaald aantal 6) Bundel 7) Bundel bladen 8) Een samengebonden aantal bedrukte bladen 9) Gebonden vellen papier 10) Gedrukt werk 11) Geschrift 12) Grafisch product 13) Grafisch product 14) Hoeveelheid papier 15) Informatiedrager 16) Lectuur 17) Leerbundel 18) Leermiddel 19) Leermiddel

Op platen van James Last of Nana Mouskouri zat ik niet te wachten, dus werd het deze keer een boek, Encyclopdie van de moderne schilderkunst. Op het gebied van kunst was er thuis niet veel te beleven, meer dan een reproductie van Rembrandts Meisje in een venster hing er niet aan de muur. Het Maritiem Museum in Rotterdam was het enige museum, dat ik tot dan toe bezocht had, en ook dat alleen maar omdat zeeverkenners geacht werden iets met schepen te hebben. Maar elpees werden verpakt in hoezen, en die hoezen werden steeds mooier. Na zijn bananenhoes voor de Velvet Underground keek ik in de boekhandel naar de zeefdrukken van Andy Warhol en ik zag Mondriaan terug in de jurken van Yves Saint-Laurent. Ik ging mijn tekenen serieus nemen, wilde meer weten van kunst en sloeg dus nogmaals mijn slag bij de boekenclub.

De encyclopedie opende een nieuwe wereld voor me, want ik kreeg toegang tot de hoogtepunten van een kleine eeuw kunstgeschiedenis en keek door een duizelingwekkende caleidoscoop naar onvermoede beelden en kleuren. Ik bestudeerde de kleine afbeeldingen van de schilderijen en las de korte artikelen over de schilder ervan. Ik leerde hun namen en de namen van de stromingen, waartoe zij behoorden, en met deze kennis kon ik weer nieuwe deuren openen. Ik begreep dat M.C. Escher en Alphonse Mucha, mijn favoriete Jugendstil-kunstenaar, niet in dit boek voorkwamen omdat zij grafisch werkten en dus niet schilderden. Maar ik kwam er ook al snel achter dat er voor kunst veel woorden nodig zijn, dat kijken alleen blijkbaar niet genoeg is.

De Nederlandse versie van deze encyclopedie is uitgegeven in 1968, en doet zijn titel dus allang geen eer meer aan. Moderne stromingen als minimalisme, abstract expressionisme, Pop Art en conceptuele kunst komen niet aan bod, schilders als Damien Hirst en Lucian Freud ontbreken. Maar dat maakt niet uit, want het boek heeft voor mij zijn sporen verdiend en ik koester het als een goede jeugdvriend. Voor nieuwe namen kan ik altijd terecht op internet.

Gisteren bezocht ik in de Rotterdamse Kunsthal een tentoonstelling over hyperrealisme, fotorealistische schilderkunst. Tussen een gebakken ei van bijna een vierkante meter, levensechte schilderijen van glimmend chroom en Amerikaanse diners vroeg een lerares aan haar leerlingen of schilderen op deze manier nog kunst was. Haar vraag wachtte natuurlijk niet op een antwoord, maar nodigde uit tot een gesprek over kunst. Kijk, voor zo’n schoolvak had ik graag een paar uur Grieks en Latijn ingewisseld.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat daar een link achter naar je eigen blog.