#WOT 15: Spelling
Smaakt een pannekoek beter, nu we hem als pannenkoek moeten bakken? Als dat zo is, dan ligt dat aan de fabrikanten, die in hun drang om verbeterd of verbeterde receptuur op de verpakking van hun producten te kunnen zetten, voortdurend de samenstelling van pannenkoekmeel veranderen.
Het kan niet aan de aanpassing van een spellingsregel liggen, want de Belgische surrealistische schilder René Magritte leerde ons al dat er een wereld van verschil ligt tussen woord, beeld en begrip. Ceci n’est pas une pipe, nietwaar?
Veranderingen in spelling of in naamgeving maken me altijd wat onrustig, want ik wil weten wat er mis was met de oude schrijfwijze. Sinds wanneer schrijven we przewalskipaard met een kleine letter, en waarom zegt Van Dale dat dit paard genoemd is naar de Russische militair Nikolaj Przevalski? Wanneer is de v een w geworden? Waarom is een gloeilamp honderd watt en wordt de buitentemperatuur aangegeven in graden Celsius? Waarom is Anders Celsius wel een hoofdletter waard en James Watt niet?
Spelling: 1) schrijfwijze van woorden 2) formulering 3) schoolvak
In de tuin tegenover mij nestelt een vogel, die ik vroeger kende als Vlaamse gaai maar die zijn aardrijkskundig bijvoeglijk naamwoord is kwijtgeraakt en nu als gaai door het leven gaat. Is de vogel geslaagd voor zijn inburgeringsexamen? Konijnen hebben daar blijkbaar meer moeite mee, want het grootste konijn van de kinderboerderij heet nog steeds Vlaamse reus. In Duitsland dan weer niet, want daar is hij verder gefokt als Duitse reus.
Het CBS zal de begrippen westers en niet-westers ter nadere aanduiding van iemands migratie-achtergrond niet lang meer gebruiken, omdat het gebruik ervan niet anders dan kolonialistisch betiteld kan worden. Nu was ik van blanke man al witte man geworden en ik voorzie dat mijn Kuifje-albums, de koloniale strip bij uitstek, binnenkort op de zwarte lijst komen. Want taal heeft tegenwoordig een hoog deugprincipe. Geschreven dan wel gesproken politieke correctheid is een waar multicultureel mijnenveld geworden, waarin een misstap snel gemaakt is.
Hoelang blijven de Siamese kat, de Siamese kempvis en de Siamese tweeling nog Siamees? Siam heet al sinds 1939 Thailand en de naam doet denken aan de periode in de geschiedenis waarin Frankrijk en Engeland hun koloniale invloedssfeer in het land probeerden uit te breiden. Toegegeven, Thaise kat en kempvis bekken niet zo lekker, maar als correct taalgebruik ook de dierenhandel bereikt klinkt dat nog altijd beter dan Myanmarees, nu nog het kortharige Birmese (of is het Burmese?) kattenras.
Jaren geleden was Peking zonder enige waarschuwing ineens Beijing, maar de laatste tijd lijkt de slinger weer terug te gaan. Chinese restaurants als Peking Garden zijn nooit Beijing Garden geworden, en op het menu is de pekingeend (of is het Pekingeend?) gewoon blijven staan. Het kleine schoothondje met zijn lange manen heet nog steeds pekinees (eigenlijk pekingees) en is nooit een beijinees geworden. Of zou het Beijinees geworden zijn?
De naamswijziging van Peking naar Beijing heb ik trouwens toch nooit begrepen, want als ik een inwoner van deze stad de naam hoor uitspreken, komt geen van beide ook maar in de buurt. Het blijft behelpen met onze lettertekens en onze uitspraak, dus wat mij betreft blijft het gewoon Peking.
We hebben toch ook geen moeite met Parijs in plaats van Paris, Londen in plaats van London of Rome in plaats van Roma? Ik ben blij dat ik Albanië niet als Shqipëria hoef uit te spreken, of Hongarije als Magyarorzszág, en waarom zou ik mijn tong breken over Worcestershire sauce als ik ook gewoon om Tabasco kan vragen?
Om van koloniale namen over te stappen op oude inheemse aanduidingen kan revolutionaire snel gaan, maar ook stapsgewijs. Australië is daar een mooi voorbeeld van. Persoonlijk zou ik het jammer vinden als zo’n mooie naam als Alice Springs zou verdwijnen, maar een paar geografische aanduidingen ter ere van de meest koloniale vorstin ooit, de Engelse koningin Victoria, keizerin van India, mogen op termijn best verdwijnen.
De staat Victoria, Victoria Downs, Victoria Falls, Victoria Street, Victoria Island, Lake Victoria, Victoria Park, Victoria Pass en Port Victoria, Australië ligt ermee bezaaid.
Net als Alice Springs ontliep Ayers Rock dit lot. Alice was de vrouw van telegraafpionier sir Charles Todd, Ayers was secretaris-generaal van Zuid-Australië. Maar de aboriginals noemden hun heilige plaats al sinds de droomtijd Uluru en in 1993 kreeg de rots een dubbele naam: Ayers Rock / Uluru. Negen jaar later werd de volgorde van de namen omgedraaid tot Uluru / Ayers Rock en het laat zich raden dat bij de volgende stap sir Henry Ayers van de kaart verdwijnt. Een mooi gefaseerd omdopen.
Misschien moeten we met dit voorbeeld voor ogen toch wat minder moeilijk doen over regenboogpieten als een mooie tussenstap tussen zwart en wit, tussen man en vrouw. Of is Regenboogpieten de juiste schrijfwijze?
#WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag publiceert alimolenaar.nl een woord waar je over mee kunt schrijven. Je kunt op ieder moment instappen.
De tussen-n in ‘pannenkoek’ heb ik nooit begrepen. Ook heb ik liever sex dan dat ik de liefde bedrijf met ks. Lichaamseigen vloeistoffen uitwisselen met K3 is een ander verhaal. 😉
Liever heb ik dat een taal het genoegen mag smaken zich op natuurlijke wijze te ontwikkelen, zonder dat de gebruikers wordt opgelegd hoe zij een woord dienen te spellen. Zo ben ik ook van mening dat het verschijnsel ‘Zwarte Piet’ vanzelf al aan het veranderen was (van een domme knecht naar een slimme helper) en dat het juist averechts werkt om mensen te vertellen hoe zij een traditie invulling moeten geven. Hebben wij dan niets geleerd van het Palingoproer? Of van het palingoproer?
Je zou kunnen denken dat regelmakers nog steeds niet weten dat traditioneel tradities veranderen. Simpelweg omdat mensen voortdurend veranderen.