Het is moeilijk vast te stellen waar het kloppend hart van ons voormalige dijkdorp zich bevindt. Tot 1950 was dat ongetwijfeld de Veerdam, de plek waar het oude gemeentehuis stond en de pont naar Kralingse Veer vertrok. Maar in de naoorlogse wederopbouw trok het dorp langzaam verder de polder in en met de groei van de bevolking kwam er ook behoefte aan hoogbouw, maar niet hoger dan drie etages natuurlijk.

Toen ik hier kwam wonen, inmiddels bijna veertig jaar geleden, was het hart van Krimpen aan den IJssel verplaatst en bevond zich rondom het eerste winkelcentrum, dat aan het einde van de jaren zestig gebouwd was. Het gemeentehuis streek er neer, postkantoor en banken vonden er een plek. De weekmark werd er gehouden en aan de andere kant van het winkelcentrum kwam de Mieraskerk. De Algerabrug uit 1958 had de veerpont overbodig gemaakt en de Veerdam was een uithoek geworden.

Ieder dorp heeft aan een provinciale weg een bushalte als uitvalsbasis naar de dichtstbijzijnde grote stad, en Krimpen kreeg zelfs een busstation met een rechtstreekse verbinding naar het hart van Rotterdam, het Centraal Station en het Groothandelsgebouw. Forenzen deden het dorp groeien en vestigden zich vooral in de nieuwbouw, de dorpse benaming voor alles wat na 1970 gebouwd werd.

Cijfers: 1) getal 2) schoolprestaties (in een rapport of cijferlijst)

Het werd druk op de Algerabrug, want niet iedere nieuwe inwoner nam de bus. Op vervanging door een nieuwe brug of een tunnel na is in meer dan zestig jaar zowat alles aan de brug veranderd, wat eraan te veranderen valt: een wisselstrook, een aparte busbaan ervoor en erna, opstelstroken en nu ook een fietslift. Maar het blijft er druk, vooral als ’s zomers de brug ieder uur ook nog eens opengaat voor pleziervaartuigen met een vaste mast.

De provinciale weg kan het ook niet meer aan en het niet-onderheide kruispunt om linksaf Krimpen in te rijden zakt langzaam weg in de veengrond. Hoogste tijd voor het volgende geldverslindende project rondom de oude brug: De Grote Kruising. Tot aan het einde van 2022 ligt de kruising op de schop en de hele autorijdende Krimpenerwaard houdt zijn hart vast. Elke wethouder heeft zich al laten fotograferen met een elektrische fiets als alternatief, maar niet iedereen reist zonder gereedschap of materiaal, niet iedereen kan thuiswerken of met het OV.

Maar de ambitie van B&W van ons dorp reikt verder. Het busstation wordt verplaatst naar de op- en afrit van de brug, dus komt er ruimte voor een nieuw centrumplan. Het oude plan verloor vijftien jaar geleden in de nasleep van de kredietcrisis zijn haalbaarheid, maar de wens om het dorpscentrum echt op de kaart te zetten is gebleven en komt nu in gewijzigde vorm weer om de hoek kijken.

Onze gemeente heeft een hekel aan zijn architectuur uit de jaren vijftig. De eerste hoogbouw, de Prinsessenflats, zijn gesloopt om plaats te maken voor nieuwe flats en een zorgcentrum. In de naamgeving is het koningshuis gebleven, de gebouwen aan de nieuwe Oranjesingel heten nu Amalia, Alexia en Ariane en het hele complex wordt Prinsessenpark genoemd. De SGP is hier nog altijd de grootste partij en het draagvlak voor de monarchie ligt hier ruim boven het landelijk gemiddelde.

Ook het openluchtzwembad De Lansingh is gesloopt. Het overdekte zwembad draagt nog dezelfde naam, maar op de voormalige zonneweiden staan nu auto’s geparkeerd. Het oude bankgebouw bij de ingang van het zwembad heeft plaatsgemaakt voor een woontoren naast een betonnen vijver met een zielig fonteintje.

De kleine arbeiderswoningen, waar in sommige tuinen nog de originele waslijnpalen stonden, zijn inmiddels tegen de vlakte en ook onze kerk naast het voormalige busstation moet eraan geloven. In het kader van de wel heel erg Grote Kruising nu zijn de vier rijen flats van twee woonlagen aan de beurt.

Architectonisch waren deze kleine flats al verknoeid door er liftkokers in paars en roze tegenaan te zetten, maar ik hield van deze gebouwen. Ik hoefde maar naar de cijfers op de huisnummerbordjes te kijken om weer even terug te zijn in de straten van mijn jeugd. Hier geen strakke eenheidsworst of genummerde plastic geometrie, maar typografie die deed denken aan de vooroorlogse postzegels van Chris Lebeau. Ik ga de gebouwen met hun talloze malen overgeschilderde bordjes missen.

Mijn laatste hoop is gevestigd op het Groene Kruisgebouw er tegenover, ooit het gebouw waar de moeders van de naoorlogse geboortegolf met hun kinderwagens naar binnen konden rijden en waar ook een badhuis gevestigd was. Een doelmatig ontworpen gebouw, zonder opsmuk, open, transparant en licht, zoals het een gebouw uit de wederopbouwarchitectuur betaamt.

Samen met de gigantische paarsrode rododendron voor de ingang zou dit gebouw op zich al tot beschermd dorpsgezicht uitgeroepen moeten worden, maar dat predicaat is hier blijkbaar alleen weggelegd voor een gemaal en enkele eeuwenoude boerderijen langs de dijk. Dus ook voor dit icoon vrees ik het ergste. Het kloppend hart van Krimpen wordt een winkelcentrum waar steeds meer winkels hun deuren sluiten.

Herman van Veen zong ooit: de foto van je jeugd trekt krom. Mijn jeugdfoto’s trekken niet alleen krom, ook hun achtergrond vervaagt of is voor een groot deel al afgebroken. En het verbaast me telkens weer dat mensen gek zijn op historische steden, maar hun eigen omgeving niet de kans geven om zich in die richting te ontwikkelen.

Gelukkig is er de bus naar Rotterdam, de hoofdstad van de wederopbouw, waar de naoorlogse architectuur in veel gevallen wel de ruimte krijgt die het verdient.

Het citaat van Herman van Veen komt uit het nummer ‘Waar blijft de tijd’ van zijn eerste titelloze studioalbum uit 1968.

#WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag publiceert alimolenaar.nl een woord waar je over mee kunt schrijven. Je kunt op ieder moment instappen.