’s Nachts droomde ik er weleens van, de treinreis tussen Dordrecht en Rotterdam Centraal. Een katholieke jongen moest toen nog naar een katholieke school, en mijn woonplaats kende geen katholiek gymnasium. Niet dat ik mezelf nu zo’n studiehoofd voelde, maar ik was beter in taal dan in rekenen, zodat ik op de hbs niets te zoeken had. Reizen per trein leverde een strak schema op: om vijf voor acht de deur uit om de sneltrein van tien voor halfnegen te halen, en toch nog tijd genoeg te hebben om de fiets in de fietsenstalling te zetten. ’s Maandags iets eerder om een nieuwe weekkaart voor de stalling te halen, eens per maand iets eerder om een nieuw maandabonnement te kopen.

Als het mis ging, konden mijn broer en ik altijd nog zeggen dat de trein vertraagd was, maar er zaten nog twee andere jongens uit Dordrecht op school, en die waren waarschijnlijk wel op tijd aanwezig. Bovendien was de rector in staat om doodleuk te zeggen dat we maar een trein eerder hadden moeten nemen, en kwam er op ons telaatbriefje toch nog de afkorting g.e. te staan, geen excuus. Gelukkig waren de meeste leraren milder, ze wisten inmiddels wel dat ik met de trein kwam en vonden mijn excuus doorgaans redelijk genoeg om mij toe te laten tot hun les.

Ik droom dat ik mijn treinabonnement vergeten ben, en moet vanaf het noodperron van Rotterdam Lombardijen naar school lopen. Op de terugweg wil de lokettist bij de uitgang van het station dat ik alsnog een perronkaartje koop, om naar buiten te mogen. Mijn gymspullen zitten in een blauwwit geruite badtas, die ik in de trein laat liggen. In mijn onderbroek sta ik in de gymzaal en de gymleraar controleert of ik mijn hielen wel gewassen heb. De trein gaat niet verder dan het roestige station Blaak en ik moet met de bus terug naar Zwijndrecht om een andere trein te pakken. Die gaat op zijn beurt niet verder dan Rotterdam Zuid, zodat ik die nacht niet aankom op school. In de trein wil ik mijn Griekse woordjes nog even leren, maar ik kan de Griekse letters niet meer lezen.

Wanneer je dagelijks in dezelfde trein zit, kom je vaak dezelfde gezichten tegen. Mannen met aktetassen of diplomatenkoffertjes, met daarin alleen een broodtrommel en de krant van die dag. Vrouwen met handtassen en een paraplu, die vlak voor het eindpunt nog even hun make-up controleerden. Scholieren net als ik, die gelaten de stations voorbij zagen schieten en zich schrap zetten voor weer een nieuwe dag in dezelfde sleur. Studenten rechten of economie, die ervan overtuigd waren dat de Nederlandse Economische Hogeschool hen zojuist de wijsheid in pacht gegeven had en dit de hele coupé lieten weten. Na drie jaar voegde mijn broer zich bij hen, en voelde zich nog verder verheven boven mij dan hij al deed.

Frustratie ~ 1) Diep gevoelde teleurstelling 2) Ergernis 3) Gevoel van teleurstelling 4) Innerlijke belemmering 5) Onthouding 6) Ontzegging 7) Remming 8) Teleurstelling 9) Verduwing 10) Versmachting

Op het perron in Dordrecht stonden ook dagelijks een meisje en een jongen te wachten, met een tekenmap onder hun arm. Niet met de voorgeschreven leren schooltas in de hand, maar met een pukkel over de andere schouder. Zijn haar was langer dan de rector goed zou vinden, haar rokje korter dan mijn moeder toe zou laten. Kortom, ze waren artistiek en hip. In de trein lieten zij elkaar hun huiswerk zien, geen Franse vertalingen maar schetsen en kleurrijke tekeningen. Kritisch bespraken ze hun uitgangspunten en moeilijkheden bij het maken van hun werk en ik was onder de indruk van de gedrevenheid. Ik dacht aan de tekeningen in de kantlijnen van mijn schoolschriften, en hoorde de geschiedenisleraar alvast zeggen dat ik mijn viltstiften weg moest doen en maar beter kon opletten. Ik vroeg me af, of mijn tekentalent groot genoeg was om ooit ook naar de kunstacademie te gaan.

Het Katholiek Bureau voor School- en Beroepskeuze zat in een gebouw vlakbij de vroegere heliport. In het eerste jaar had ik vanuit het luchtspoor boven de Rotterdamse markt de helikopters nog zien landen, maar de helikopterhaven was verdwenen. Eerst stond er nog het tijdelijke Ahoy-gebouw, nu lag het braak. Op de vraag van de schooldecaan wat ik wilde gaan studeren, had ik geen sluitend antwoord kunnen geven, want ik vroeg me af of naar de kunstacademie gaan onder studeren viel. Thuis was ik één keertje voorzichtig begonnen over de Academie voor Beeldende Kunsten, maar mijn moeder reageerde onmiddellijk in termen als in de goot belanden en verslaafd raken. Onzeker over mijn eigen talent drong ik niet verder aan en legde mijn toekomst in handen van het beroepskeuzebureau.

De psychologen kwamen tot de conclusie dat de kern van kunstzinnige beroepen mij wel raakte, maar dat vooral randverschijnselen zoals het niet-gebonden zijn en een mogelijke individuele vrijheid binnen het kader van de beroepsbeoefening mij in sterke mate aanspraken. Nee, ik had in de onderzoeken een veel grotere betrokkenheid bij het literair-geesteswetenschappelijk gebied laten zien. Daarom raadden ze mij aan geschiedenis te gaan studeren, waarbij ik als pleister op de wonde altijd nog kunstgeschiedenis als bijvak kon kiezen. Mocht ik per se willen, dan kon ik ook nog de opleiding tot leraar teken- en handvaardigheidsleren volgen. Maar dat laatste was natuurlijk geen academische studie, en voor mijn vader dus niet bespreekbaar.

Afgelopen dinsdag liep ik met mijn tekenmap over straat, op weg naar de schildercursus. In mijn map zaten een paar tekeningen, die ik thuis gemaakt had en waar ik nu trots op durf te zijn. Ik dacht even terug aan die jongen en dat meisje op het eerste perron van station Dordrecht, en stak in gedachten mijn tong uit naar het beroepskeuzebureau. Uiteindelijk heb ik toch mijn zin gekregen. Streven naar individuele vrijheid is voor mij geen randverschijnsel, en om dat in te zien kun je maar beter geen psycholoog zijn.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat een link achter naar je eigen blog onder het woord van die week zodat iedereen mee kan lezen.

De #WOT is bedacht door Karin Ramaker. Daarna is het overgenomen door Irene van Putten, vervolgens door Hendrik-Jan de Wit en nu dus door Martha Pelkman.