Het kan niet altijd feest zijn, moeten de programmacoördinatoren en netmanagers in hun programmeerstrategie gedacht hebben. Naast alle kerstspecials en podia vol beste zangers was er bij de NPO soms ook even tijd voor serieuze zaken.

Vlak voor Kerst begon historicus Geert Mak zich in de serie In Europa af te vragen of wij de sleutelmomenten in de geschiedenis kunnen herkennen als we er middenin zitten, maar na uitzendingen over de aanslag op de Twin Towers, de bankencrisis en de oorlog in Bosnië is de voorlopige conclusie dat we beter zijn in vergeten dan in herkennen. Afgelopen week nam journalist Sinan Can ons in het drieluik De Lokroep mee in de hedendaagse geschiedenis van de radicale islam in Nederland en volgde het wrede spoor van uitreizende Nederlandse jihadisten tot in Raqqa, het hart van het kalifaat.

Al deze zwarte bladzijden uit ons nabije verleden lijken te bevestigen dat het inmiddels slecht gaat met ons vooruitgangsgeloof. Als je nu goed je best doet op school wordt het later niet automatisch beter.

Om niet in de eerste weken van het jaar al in mineur te schieten ging ik op zoek naar wat historische lichtvoetigheid, naar gedenkwaardige momenten die misschien niet bepalend geweest zijn voor de loop van de geschiedenis, maar die als een kwinkslag even de druk van de ketel haalden. Het was Geert Mak zelf, die mij op dit spoor zette door de beelden van de Amerikaanse president Clinton en de Russische partijleider Jeltsin, die bij een gezamenlijke persconferentie in New York in 1995 niet konden stoppen met lachen. Ineens waren politieke leiders toch ook gewoon mensen met herkenbare emoties.

Kwinkslag: 1) geestig gezegde 2) snaaks gezegde 3) een onverwacht kluchtig gezegde

Als eerste dacht ik aan het schoenincident van Nikita Chroetsjov, de premier van de Sovjet-Unie. Bij een eerder bezoek aan de Verenigde Staten had hij zich al beklaagd over het feit dat hij Disneyland niet mocht bezoeken, op zich al goed voor een glimlach. Blijkbaar kan Disney wel, wat de Amerikaanse buitenlandse politiek niet kan: communistische harten veroveren. In onze dagen heeft de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un een zwak voor Mickey Mouse en Winnie de Pooh. Voor de laatste is er in China juist weer geen plaats, omdat Xi Jinping niet gecharmeerd is van zijn gelijkenis met het beertje.

In 1960 schoot Chroetsjov dus tijdens een VN-vergadering letterlijk uit zijn slof. Om de mond te snoeren van het hoofd van de Filipijnse delegatie, die zijn veroordeling van het Amerikaanse kapitalisme in het licht van de Russische bezetting van Oost-Europa hypocriet vond, maakte Chroetsjov zoveel mogelijk lawaai. Eerst sloeg hij alleen met zijn vuisten op tafel, waarbij zijn horloge sneuvelde. Vervolgens pakte hij zijn schoen om zijn njet kracht bij te zetten, en het Westen smulde ervan.

Om bij schoenen te blijven, eigenlijk vind ik het nog steeds jammer dat de Iraakse journalist George W. Bush maar net miste, toen hij zijn beide schoenen naar hem gooide. Hij raakte wel de Amerikaanse vlag en Muntadhar al-Zaidi zat er negen maanden voor in de gevangenis, hetgeen de lichtvoetigheid dan toch weer tenietdoet. Ter compensatie: de 1220 paar schoenen van Imelda Marcos, de vrouw van de voormalige Filippijnse dictator, zijn inmiddels in het Nationale Museum in Manilla vernield door termieten, waterschade en schimmel.

Nancy, de vrouw van Ronald Reagan, heeft ook haar gouden moment. Het is 5 oktober 1985. De beroemde pianist Vladimir Horowitz heeft zojuist zijn concert in het Witte Huis beëindigd en wordt toegesproken door de Amerikaanse president. Tijdens zijn toespraak staat Nancy lichtjes op om even de achterkant van haar witte jurkje glad te strijken, gaat weer zitten en valt met stoel en al van het podium. Nancy kwam snel weer overeind en leuker zou het neoliberalisme niet worden.

Doorgaans draagt Angela Merkel haar overbekende jasje, dat in minstens dertig kleuren in haar kast moet hangen. In 2008 was haar kledingkeuze bij het galabal ter gelegenheid van de opening van de opera in Oslo een stuk minder veilig. Ditmaal droeg zij een laag uitgesneden avondjurk en haar decolleté werd wereldnieuws. Maar het verhaal gaat nog verder.

In haar Berlijnse kiesdistrict Kreuzberg-Friedrichshain laat partijgenote Vera Lengsfeld een jaar later een verkiezingsaffiche verspreiden, waarop zij naast een foto van Merkel uit Oslo gemonteerd is, ook in een laag uitgesneden jurk. De openhartige poster is bedoeld om duidelijk te maken dat de CDU/CSU niet alleen een partij is van oude mannen met een bierbuik: Wir haben mehr zu bieten …

Theresa May als dancing queen ligt nog vers in het geheugen, maar ook Jan Peter Balkenende op een skateboard zullen we niet snel vergeten. Mijnheer wilt u wel eens wat hip worden? vraagt een Eindhovense skater in 2006 aan onze minister-president. Met verkiezingen in zicht verlaten politici soms hun comfortzone en Balkenende stapt vanuit de limousine op het aangeboden skateboard. U mag mij wel vasthouden, zegt de skater in zijn zwarte hoodie nog, maar het is al te laat. Balkende ligt voor heel kiesgerechtigd Nederland op de grond.

Met een voorzichtig Ik deed mijn best toch hè?  probeert hij er nog een positieve draai aan te geven; Alexander Pechtold en Geert Wilders laten later met meer succes zien dat ook zij niet bang zijn voor een skateboard. Maar die hebben vast stiekem thuis geoefend.

Helaas breekt een kwinkslag niet altijd het ijs en verandert kluchtig gedrag of gevat taalgebruik weinig aan de realiteit. Het skateboard kon niet voorkomen dat Balkende twee jaar later, aan de ene kant geflankeerd door Wouter Bos en aan de andere kant door de president van De Nederlandse Bank, ons moest vertellen dat de bankencrisis een feit was. Gek toch, dat wij geneigd zijn sleutelmomenten in de geschiedenis te vergeten, maar dat onschuldige uitglijders ons bij blijven.

#WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag  publiceert Irene van Putten op ipixtitude.com een woord waar je over mee kunt schrijven. Je kunt op ieder gewenst moment instappen.