Blijf je in balans door te relativeren of brengt te veel relativeren je uit balans? Het waren vragen die ik niet meer kon negeren, toen ik genoeg had van mijn verstandige zelf en alleen maar wilde huilen. Huilen van boosheid, want wat had ik in al die zogenaamd zorgeloze jeugdjaren met me laten gebeuren? Ik had begrip opgebracht voor mijn ouders met hun oorlogsverleden, mezelf weggecijferd omdat ik niet die erfelijke spierziekte had, die mijn broer en zus wel hadden. Ik had geaccepteerd dat mijn onderwijzers en leraren altijd aan het langste eind trokken, dat de pastoor en de paters op school namens God gezag over mij mochten uitoefenen. Maar vooral had ik mij laten wijsmaken dat gevoel een emotie was, die je kon negeren. Het leven draaide om vooruitgang, om goede cijfers op school en een zo hoog mogelijke opleiding. Geluk was materieel, een koophuis en iedere twee jaar een nieuwe auto. En dat geluk moest je vooral niet verstoren door je gevoel te veel ruimte te geven, daar werd je alleen maar ongelukkig van.

Toen het vermogen tot relativeren uitgeput was, kwam de tijd om echt volwassen te worden. Wachten op het overlijden van mijn ouders om geen kind meer te zijn duurde te lang. Als zij mij niet los wilden laten, moest ik zelf de ruimte zoeken en de alles relativerende stem in mij het zwijgen opleggen. Had ik diep in mijn hart niet al die momenten en woorden opgeslagen waarvoor in de ratio geen plaats was, maar die desondanks wel bestonden? Het werd tijd al die tekstflarden, die in mijn hoofd rondzongen als mijn gevoel het weer eens verloren had van de allesoverheersende redelijkheid, tegen het daglicht te houden en op hun juiste waarde te schatten. We all have wings, but some of us don’t know why.

Relativeren ~ 1) Afvlakken 2) Afzwakken 3) De betrekkelijkheid benadrukken 4) De betrekkelijkheid erkennen 5) Nuchterder bekijken

Het was dansen op de vulkaan, dat losraken van de fundamenten van mijn opvoeding. Ja, eerst genieten van de ontstane ruimte en het diepe gevoel van erkenning. Ik had het me niet verbeeld, ik was niet ondankbaar en ja, ik had recht op een eigen mening. Maar na een paar maanden kwam de vulkaan tot uitbarsting en werd er niet meer gedanst omdat de pijlers onder mijn bestaan verdwenen waren en het huis van mijn jeugd instortte. Van ieder brokstuk moest ik afzonderlijk bepalen of het nog een rol kon spelen bij de herbouw, of dat ik het beter weg kon laten. Het was een tijd van zwart en wit, waarin geen ruimte was voor grijstinten en ik in staat was meedogenloos te oordelen over goed en slecht.

Na deze grote schoonmaak kwam er weer ruimte om te relativeren en kon ik voorzichtig enig begrip gaan opbrengen voor mijn ouders. Ook zij hadden zichzelf niet gemaakt, ook zij waren kinderen van hun tijd en wat zou ik zelf gedaan hebben als ik in hun schoenen had gestaan? Maar er was gelukkig wel iets veranderd: ik stond niet langer aan de vraagzijde van hun problemen, maar ik had mijn eigen aanbod en daar moesten ze het mee doen. Dat er nog een lelijk slotakkoord met veel vijandigheid op me te wachten stond, verbaasde me eigenlijk niet. Maar ik kon het hebben, want ik had opnieuw verbinding gemaakt met het kleine jongetje dat ik op driejarige leeftijd achtergelaten had. Samen stonden we sterk.

En nu klopt relativering opnieuw op mijn deur. Want als mijn ouders in hun opvoeding steken hebben laten vallen, hoe staat dat dan met mij? Ik weet zeker dat ik de valkuilen van mijn ouders heb proberen te vermijden, maar misschien ben ik blind geweest voor nieuwe obstakels. Misschien was datgene, wat goed was voor het ene kind, wat minder goed voor het andere. Wellicht hadden mijn kinderen op terreinen waarop ik ze zo vrij mogelijk liet, behoefte gehad aan wat meer sturing. Want ook ik ben weer een kind van mijn tijd, en inmiddels zijn mijn waarheden voor een deel weer achterhaald. Aan de andere kant waren mijn bedoelingen goed en was mijn geduld groot. Maar misschien houdt het relativeren hier op, want ik heb het in liefde gedaan en bovendien voelt het best goed eindelijk in balans te zijn.

Het citaat komt uit ‘Never tear us apart’ van INXS (1988). Het nummer stond in de laatste Radio 2 Top 2000 op de 620e plaats.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat bij Martha een link achter naar je eigen blog.