Een woord als onwelgevallig zal ik niet gauw gebruiken. Het begint al naar verval te rieken, en kan alleen nog maar gebruikt worden door mensen uit Den Haag. Personen die menen hoog boven ons te staan, in adellijke hiërarchie of in moreel opzicht. Iets is God, dan wel de koning niet onwelgevallig, maar voor ons gewone stervelingen is zoiets gewoon in strijd met wat wij willen. Want dat betekent dit ouderwetse woord.

Ons land is meer en meer aan het veranderen in een beursgenoteerde onderneming, en dat is nu iets wat ík eigenlijk niet wil. Als het goed is voor de economie, is het goed voor ons, zo lijkt het. Alles draait om rendement, en van tevoren wordt al berekend wat mogelijke ontwikkelingen ons land gaan kosten. Boekhouden zat nooit in mijn vakkenpakket en mijn belastingaangifte laat ik verzorgen door iemand die er wel voor geleerd heeft, dus met mijn volgende opmerking begeef ik mij op glad ijs. Maar het lijkt mij nog steeds een verkeerde manier van staatshuishouden, om maximale winsten alvast in te boeken en vanaf dat moment, alles wat tegenvalt, als verlies te zien.

De trend beperkt zich nu nog tot het bedrijfsleven, maar let op, straks lopen er ook in de zorg en in het onderwijs CEO’s rond. Chief Executive Officers, in gewoon Nederlands algemeen directeuren, met een bijbehorend salaris dat de Balkenendenorm (130 % van een ministerssalaris, oftewel €228.599,- per jaar) nu al ruim overstijgt. Het bruggetje tussen zorg en bedrijfsleven heet marktwerking en verzekeringsmaatschappijen bepalen in steeds grotere mate welke zorg hun verzekerden vergoed, en dus aangeboden krijgen. Schooldirecteuren zijn inmiddels vervangen door managers, omdat het primaire doel allang niet meer het geven van goed onderwijs is, maar het managen van een zo groot mogelijk bedrijf.

De werkers aan de top houden zich allang niet meer bezig met wat er op de werkvloer gebeurd. Nadat zij de richting, waarin de organisatie zich moet bewegen, hebben aangegeven, wordt dit door het middenmanagement verder uitgewerkt en vastgelegd in draaiboeken. Om te besparen op locatiemanagers hebben de teams op de werkvloer de kwalificatie zelfsturend gekregen, zodat zij zelf de paar zaken, die nog niet vastgelegd waren, mogen regelen. Zoals het opvangen van ziekteverzuim bij een drastisch ingekrompen personeelsbestand. Het doel is nu nog het halen van beoogde bezuinigingen, maar als zorgrobots of instructiefilmpjes op You Tube straks het uitvoerende werk kunnen overnemen, staat ook hier niets winstmaximalisatie in de weg.

Onwelgevallig ~ 1) Onwelkom 2) Onvriendelijk 3) Ongevallig 4) Onaangenaam

Karl Marx, de aartsvader van communisme en socialisme, zag in de negentiende eeuw een strijd tussen kapitalisten en proletariers, tussen fabriekseigenaren en hun rechteloze arbeiders. Hoe zou hij onze tijd zien? Zijn de CEO’s van multinationals en financiële instellingen de nieuwe kapitalisten? Wordt iedere Nederlander, die niet de capaciteiten of het doorzettingsvermogen had om tenminste een hbo-diploma te halen, de proletarier van de eenentwintigste eeuw? Verdwijnt de middenklasse uit Nederland, net zoals er op het parkeerterrein voor leraren alleen nog maar tweedehandsauto’s geparkeerd staan?

Marx noemde godsdienst opium van het volk, een zelfgekozen roesmiddel in donkere tijden. Godsdienst als opium is inmiddels vervangen door belevingen, die ons bestaan zin en richting moeten geven. Eén zonnig weekeind in juni, en de wegen naar het strand slibben dicht. Er wordt een olifantje geboren en de radio meldt dat er voor de ingang van het safaripark twaalf kilometer file staat. Een Zwitserse piloot geeft extra aandacht aan de jaarlijkse Luchtmachtdagen door neer te storten en met zijn schietstoel in een kas te belanden, en de volgende dag adviseren alle media niet meer naar Friesland te komen, omdat door de grote belangstelling Leeuwarden onbereikbaar geworden is. Gelukkig voor de thuisblijvers is de sportzomer inmiddels begonnen. Het EK-voetbal, Wimbledon, de Tour de France en als kers op de taart de Olympische Spelen in Rio de Janeiro. Marx had het over opium, de Romeinen noemden het brood en spelen en wij slikken alles voor zoete koek.

Zo, dat is eruit. Toch ben ik mij er terdege van bewust dat ik op dit alles geen enkele praktische invloed heb. Natuurlijk, ik mag volgend jaar weer stemmen en dat is momenteel in de politiek goed te merken. De ene worst na de andere wordt ons voorgehouden, en we krijgen ook direct te horen hoeveel dit kost. Op zo’n moment ben ik blij dat dat Nederland een constitutionele monarchie is, dat wij naast onze politici ook nog een koning hebben. Want het heeft onze koning gelukkig behaagd, de zomer wederom door te brengen in zijn Griekse zomerhuis. Met een veilige betonnen aanlegsteiger voor zijn speedboot en beschermd door het hek, dat belangeloos door zijn onderdanen is gefinancierd. Uitgerust kan onze koning vanaf september dan weer op handelsmissie, vergezeld door de CEO’s van het Nederlandse bedrijfsleven.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat een link achter naar je eigen blog onder het woord van die week zodat iedereen mee kan lezen.

De #WOT is bedacht door Karin Ramaker. Daarna is het overgenomen door Irene van Putten, vervolgens door Hendrik-Jan de Wit en nu dus door Martha Pelkman.