Het moet anderen een doorn in het oog geweest zijn, de werktijden van onderwijzers en leraren. Korte werkdagen, ieder weekeinde vrij en lange vakanties. Toen ik leraar werd, vond mijn vader dat ik toetrad tot een bevoorrechte kaste en hij kon het weten, want twee zussen en een broer van hem waren ook werkzaam in het onderwijs. Nee, hij had geen tijd om ´s zomers drie weken te gaan kamperen en als er weer eens een ansichtkaart van mijn tante uit een zonnig oord op de mat viel, gebruikte hij deze onmiddellijk als het zoveelste bewijs voor zijn stelling.

De secundaire arbeidsvoorwaarden in het onderwijs moet ook de politiek dwars hebben gezeten, want vanaf mijn eerste lessen geschiedenis aan havo en vwo ben ik geconfronteerd met aanpassingen van mijn werkomstandigheden en begeleidende salariskortingen.

Toen ik als leraar maatschappijleer in het mbo terechtkwam werd dit alleen maar erger: in een door de overheid opgelegde fusiegolf werden de opleidingsinstituten groter en veranderde directie in management. Leraren werden niet langer geacht op basis van eigen verantwoordelijkheid competent en creatief te zijn, zij moesten vooral beheersbaar worden in tijd en kosten.

Managers hebben kengetallen nodig om te managen en dus moest alles vastgelegd worden. Niet in de laatste plaats natuurlijk die werktijden, en misschien kon er ook wel wat van die vakanties af. Er kwam een jaartaakformulier, waarop ik aan het begin van ieder schooljaar kon zien waar ik ingezet werd en hoeveel uren ik daarvoor toebedeeld kreeg.

Bij een volledige werktijdfactor was er in die jaartaak ruimte voor 1200 klokuren voor werkzaamheden die verband hielden met de uitvoering van het onderwijs en de direct daaruit voortkomende werkzaamheden. Natuurlijk was er hierbinnen ruimte voor discussie, want moest het voorbereiden van lessen aan parallelklassen nog wel vergoed worden? Als ik de pech had mentor te zijn van een intensieve klas, kreeg ik dan meer uren vergoed?

Cursus = 1) Aantal lessen over een bepaald onderwerp 2) hoeveelheid leerstof 3) kortdurende opleiding 4) leergang 5) les 6) onderricht 7) onderwijs 8) opleiding 9) schriftelijk onderricht

Maar de grootste discussies gingen over de resterende 459 uur, beschikbaar voor werkzaamheden die verband hielden met de organisatie en ontwikkeling van het onderwijs, waaronder professionalisering, overleg, afstemming en coördinatie.

Geloof me, de uren voor team- en werkoverleg werden tot aan de rand toe gevuld en ook de ontwikkeling van het onderwijsprogramma eiste zijn tijd, want voor aanvang van ieder schooljaar moest iedere les, iedere toets, ieder examen, iedere bladzijde van ieder lesboek en iedere muisklik bij elke digitale ondersteuning van tevoren vastgelegd worden in een dikke map met leswijzers.

Vreemd genoeg vond ik het samenstellen van die leswijzers best een leuke klus, maar me de rest van het schooljaar eraan houden viel niet mee. Er is nu eenmaal een levendige band tussen onderwijs en actualiteit en die laat zich niet een jaar van tevoren vastleggen.

Natuurlijk hadden mijn managers hun mond vol van professionalisering en scholing, maar de praktijk bleek weerbarstig. Het geschoold raken in nieuwe software lag voor de hand en werd immer breed ingezet, maar hoe professionaliseer je al die professionals verder? Want dat wij, leraren, professionals waren, daarover liet ons management nooit enige twijfel bestaan. We bleken toch ook altijd in staat om hun continue stroom aan veranderingen in onze leswijzers te implementeren?

Maar niet geschoten is altijd mis en zo heb ik nog steeds een map vol certificaten, die ik gekregen heb als ik weer eens een cursus, een themadag of een workshop gevolgd had om aan voldoende scholingstijd te komen. Deze liet ik vervolgens aan mijn manager zien en hij kon dan weer wat uren op mijn jaartaak verantwoorden.

Zo heb ik de basis- en vervolgcursus schoolorganisatie en management gevolgd, alleen om tot de conclusie te komen dat er in mij geen manager zit. Ik heb ik het Europees Computer rijbewijs gehaald, volgde studiedagen leerlingbegeleiding, conflicthantering, bedrijfsethische vorming in het beroepsonderwijs, technologie en samenleving, kantoorautomatisering, kwaliteit van een stage, procesbegeleiding in de beroepspraktijk en ik werd gecertificeerd begeleider van nieuwe collega’s op school. Maar nieuwe collega’s kwamen er nauwelijks, in mijn docententeam was de vergrijzing nog maar net begonnen.

Uiteindelijk hebben al deze cursusdagen mij niet veel verder gebracht en het kan bijna geen toeval zijn dat in dezelfde map mijn twee zwemdiploma’s en een verkeersdiploma zitten.

Eén keer heb ik zelf om gerichte bijscholing gevraagd. Omdat maatschappijleer na het verdwijnen van de meao veranderde in maatschappelijk culturele vorming – later burgerschap – en ik daarnaast verwant geachte vakken als levensbeschouwelijke vorming, bedrijfsethiek en bedrijfsoriëntatie moest geven, was ik blij dat ik op een gegeven moment naast secretariaatspraktijk vooral lessen Nederlands kon geven, het vak dat ik ooit bijna was gaan studeren.

Een lesbevoegdheid had ik niet en ik ging ervanuit dat ik me zou moeten laten bijscholen, mijn jaartaak bood hiervoor ook nog genoeg ruimte. Maar nee, dat was niet nodig, het management achtte mij er bekwaam genoeg voor. Dat kun jij wel, werd er tegen me gezegd. Vanaf dat moment heb ik de meeste bijscholing aan me voorbij laten gaan en er heeft geen haan meer naar gekraaid.

#WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag publiceert alimolenaar.nl een woord waar je over mee kunt schrijven. Je kunt op ieder moment instappen.