Het was het jaar waarin de Koude Oorlog mijn leven binnenstapte, al wist ik toen nog niet dat het zo genoemd werd. Mijn schoolvriendje Ton liet mij die middag na schooltijd zien dat als je 1961 opschreef en het blaadje omkeerde, er nog steeds 1961 stond. En om het voortouw nog even vast te kunnen blijven houden, nam hij mij vanuit de bovenetage mee naar de kelder van het herenhuis aan de Singel in Dordrecht om trots de blikvoorraad te laten zien, die zijn ouders daar opgeslagen hadden voor als de bom zou vallen.

Op weg naar huis maakte ik me zorgen, want wij hadden geen kelder en ook geen noodrantsoen. Sterker nog, ik had mijn ouders nog nooit over die bom horen praten. Zou het op de televisie geweest zijn, die ze bij Ton thuis wel hadden maar die bij ons pas een jaar later zou komen? Of hadden mijn ouders de persiflage van Harry Mulisch op de huis-aan-huis bezorgde brochures gelezen, met als titel Wenken voor de bescherming van uw gezin en uzelf tijdens de jongste dag?

Het aanleggen van een noodrantsoen werd dat jaar namelijk in brochures van de Dienst Bescherming Bevolking aanbevolen. In een begeleidend filmpje, met de onheilspellende naam Als de bom barst, werd Nederland verteld wat we moesten doen om ons na de lichtflits van een kernexplosie te beschermen tegen de radioactieve luchtstoot.

Iedereen moest zich dekken: naar binnen vluchten, onder het instrumentenbord van de auto dan wel onder de auto zelf duiken en alle onbeschermde huidsdelen afdekken, ook binnenshuis. U hebt geen tijd een betere schuilplaats te zoeken. Besef de ernst van het ogenblik. Houdt u daarom aan de instructies van de Dienst Bescherming Bevolking. Dan zou het allemaal wel meevallen.

De Bescherming Bevolking (B.B.) werd in 1952 opgericht om de Nederlandse bevolking te beschermen tegen de onmiddellijke gevolgen van oorlogsgeweld, met name door luchtaanvallen. Het was een organisatie met een kern van medewerkers in overheidsdienst, aangevuld door burgers die uiting wilden geven aan hun gemeenschapszin door zich als vrijwilliger hiervoor op te geven. Maar het aantal benodigde vrijwilligers is nooit gehaald, zodat in 1958 de noodwachtplicht werd ingevoerd. Mannen die buitengewoon dienstplichtig waren, werden gedwongen noodwachter bij de B.B. te worden. 

Met rode oortjes zaten Ton en ik de brochure te lezen. Met de bom van Hirosjima als voorbeeld leerden we nieuwe woorden: grondnulpunt, de plaats waar de bom ontplofte, en fallout. Deze radioactieve neerslag was dodelijk tot op 1200 meter, hittestraling was tot drie kilometer gevaarlijk. En er waren nu zelfs nog zwaardere bommen. We waren acht jaar oud en die woensdagmiddag was buiten spelen ineens niet meer zo leuk.

In het boekje stond ook de inventaris voor een schuilplaats: beddengoed, noodprivaat, zeep, voedsel en drinkwater voor een week, lectuur, spelletjes, noodverlichting, radio en eventueel medicijnen. Iedereen moest derhalve een ijzeren voorraad levensmiddelen in huis hebben, die lang of onbeperkt houdbaar waren: soep, conserven, vruchtensap, bouillonblokjes en gecondenseerde melk in blik. En daarnaast goed verpakte rijst, macaroni, spaghetti, groene erwten, aardappelzetmeel, suiker en slaolie. En niet te vergeten: een blikopener.

Afmelden ~ 1) Afzeggen 2) Opzeggen 3) Uitschrijven voor een nieuwsbrief 4) de sessie binnen een programma beëindigen 5) niet langer deelnemen aan

In februari 1973, vlak na de ondertekening van de Akkoorden van Parijs die een einde maakten aan de oorlog in Vietnam, ontving ik een oproep voor militaire dienst. Op 7 maart diende ik me te melden op de Elias Beekmankazerne in Ede, om bij de Verbindingsdienst onder de wapenen te gaan. Ik voelde er niets voor om soldaat te worden en vroeg dan ook onmiddellijk uitstel aan. Ik studeerde immers nog en hoopte dat van uitstel afstel zou komen.

Dat gebeurde niet. In november 1979 leverde ik mijn afstudeerscriptie in en nog geen maand later kreeg ik een oproeping ter opkomst in werkelijke dienst bij de Koninklijke Landmacht, nu bij de luchtdoelartillerie op de Frederik Hendrikkazerne in Venlo.

Nog steeds voelde ik er niets voor om soldaat te worden en tot mijn grote verbazing kreeg ik wederom vrijstelling, ditmaal wegens kostwinnerschap. Ik had baan noch inkomen, maar was wel in januari van dat jaar getrouwd en dat bleek voldoende. Pieter de Geus, minister van defensie in het kabinet Van Agt-I, verleende mij met ingang van 8 januari 1981 voorgoed vrijstelling.

Waar ik niet op gerekend had, was de noodwachtplicht uit 1958. Als buitengewoon militair dienstplichtige werd ik ingeschreven voor dienstverlening bij de B.B. en in oktober 1981 ontving ik een brief, waarin mij medegedeeld werd dat ik ingeschreven was voor de noodwachtplicht. Zodra tot uw oproeping wordt besloten, zult u hiervan tijdig een kennisgeving ontvangen.

Ik heb nooit iets van de Kring Commandopost of van het plaatselijke blokhoofd gehoord en las in december van dat jaar in de krant dat de minister van Binnenlandse Zaken de B.B. geleidelijk en gefaseerd zou opheffen. Zonder me zelfs maar af te melden was ik van verplichte gemeenschapszin af.

Vijf jaar later maakten Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov tijdens hun besprekingen in Reykjavik een einde aan de Koude Oorlog.

WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat bij Martha een link achter naar je eigen blog.