Als je niet speelt, kun je ook niet winnen. Het is een mooie uitdrukking, vooral ook vanwege de logische consequentie dat je dus niet hoeft te spelen als je even niet wilt winnen. Van mij mag Monopoly in de doos blijven, want als alle straten verdeeld zijn slaat de balans ongenadig door naar de latere winnaar, die alleen nog maar handenwringend een paar rondes hoeft uit te zitten om de verliezers compleet uit te melken. Karl Marx had het niet inzichtelijker kunnen maken: kapitalisme is een machtsspel met meer verliezers dan winnaars.

In 1979 was Haas en schildpad het spel van het jaar, juist omdat dit spel het principe, dat de rijken alleen maar rijker worden en de armen alleen maar armer, losliet. Hierdoor paste het dus helemaal bij het einde van de jaren zeventig. De noodlottige dobbelsteen was vervangen door wortel- en slakaarten, die je moest inzetten om in het spel verder te komen. Kleine stappen waren relatief goedkoper dan grote, zodat je voortdurend met al die wortelkaarten in je handen zat te rekenen wat je volgende stap zou worden.

Maar net zoals in de bijbel een kameel makkelijker door het oog van een naald komt dan een rijk man, kon je hier met je zakken vol wortels ook niet de finish bereiken. Onberekende hebzucht had geen zin, het ging om spreiden en kleine stapjes nemen. Niemand had aan het einde een wortelmonopolie en iedereen had onderweg tenminste drie kroppen sla kunnen eten.

Uitdaging ~ 1) Challenge 2) Motiverende prikkel 3) Opvordering tot de strijd 4) Opzettelijk vertoon 5) Provocatie 6) Uitlokking 7) Uittarting

Zijn deze bordspellen een metafoor voor mijn leven? Sinds ik kon lezen heb ik Monopoly gespeeld en geprobeerd zo rijk mogelijk te worden, met een goede baan, een eigen huis en een mooie auto. Maar ik kwam ook terecht op de vakjes die extra belasting van mij eisten en in het echte leven vergiste de bank zich alleen maar in mijn nadeel, nooit in mijn voordeel. Ik bezwaarde mijn huis met een hypotheek, zodat ik rond mijn vijftigste wel doorhad dat ik niet de winnaar van dit spel ging worden. Het werd tijd van bord te wisselen.

Die laatste jaren voor de klas werden toch vooral een potje Mens-erger-je-nieten, maar niet aan leerlingen. Nee, onderwijsspecialisten in de Tweede Kamer, beleidsmedewerkers op het ministerie van Onderwijs, onderwijsbestuurders en managers, sectordirecteuren, afdelingshoofden en een enkele teamleider wisten iedere keer weer inhoud, vormgeving en uitvoering van de lessen dusdanig te veranderen dat er voor de individuele leraar, de laatste schakel in de onderwijsketen, alleen maar onzekerheid en prestatiedruk overbleef. Ik was blij dat de laatste van mijn blauwe pionnen na tien jaar het thuisvak bereikte.

Daarvoor had ik wel eerst tot de slotsom moeten komen dat het leven tijdelijk is, niet iedereen negentig jaar oud wordt en dat een doodshemd geen zakken heeft. Hoeveel wortelen zou ik nog nodig hebben om de eindstreep te halen?

Het antwoord op die vraag heeft de vorm van een uitdaging aangenomen, want inmiddels is het zoals het is. Een pensioen zonder indexatie of vakantiegeld, een belastbaar spaartegoed zonder noemenswaardige rente en politiek-maatschappelijke druk om mijn huis te verduurzamen, over te gaan op led-verlichting en mijn auto met benzinemotor te vervangen door een elektrische.

Daarnaast heb ik ook nog geld nodig om in de toekomst onze badkamer aan te passen, wellicht een traplift te installeren of om dan toch maar naar een appartement te verhuizen. Kortom, het lukt best om die kroppen sla op te eten, maar soms ben ik bang dat mijn wortelen al voor de eindstreep op zullen zijn.

Voor me op tafel ligt een leeg Scrabble-bord. De afgelopen maanden heeft dit bord de plaats ingenomen van de televisie, omdat het binnen te warm was en ik de sportzomer grotendeels aan me voorbij wil laten gaan. Het vorige potje heb ik gewonnen, zodat ik deze keer mag beginnen.

Ik pak zeven letters uit de doos en zet deze op mijn plankje. Met de y kan ik in dit stadium nog niet zoveel, maar als ik me op de overige zes letters concentreer, verschijnt het woord k-a-l-m-t-e. Ik leg de k op tweemaal letterwaarde en scoor 32 punten, omdat we afgesproken hebben dat de ster in het midden van het bord ook voor tweemaal woordwaarde staat. En op die warme zomeravond weet ik ineens weer waar mijn echte uitdaging ligt.

WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat bij Martha een link achter naar je eigen blog.