Ze waren de bijna spreekwoordelijk geworden zeemeeuwen, de managers die krijsend rondvlogen, de boel onderscheten en even snel verdwenen als ze gekomen waren, daarbij de motivatie van het danig in verwarring gebrachte personeel met zich meenemend. Maar er was niemand die hier iets tegenin kon brengen, want deze leidinggevenden waren visionair begaafd en schetsten een toekomst, die wij als leraren niet konden zien omdat wij teveel opgingen in de dagelijkse beslommeringen van het lesgeven.

Bij mij gingen alle alarmbellen rinkelen, als er tijdens een studiemiddag weer een onderwijskundige langskwam die zichzelf profileerde als iemand met een visie, als blauwdruk voor zijn eigen carrière. Want doorgaans kwam de presentatie in de haastig schoongeveegde schoolkantine erop neer dat wij, de docenten, tot dan toe alles verkeerd gedaan hadden, maar dat we die namiddag handvatten aangereikt gingen krijgen waarmee het in de nabije toekomst nog net goed zou komen. Als een brandend platform werd onze dagelijkse lespraktijk neergezet, met catastrofale gevolgen als we niet onmiddellijk gingen werken aan onze veranderbereidheid. Hand-outs met waarschuwende grafieken en statistieken moesten ervoor zorgen dat ook ons docententeam meeging in de vaart der volkeren en zich zou bekeren tot het visioen van de spreker.

Was het mijn studie geschiedenis, die mij op zo’n moment tot een bijna cynische realist maakte? Het waren geen fijne vergelijkingen, maar bij dergelijke gelegenheden hoorde ik Mussolini vanaf een Italiaans balkon zijn visie op Italië uitschreeuwen en onze eigen minister-president Colijn zeggen dat het diefstal zou zijn om de gulden van het goud los te koppelen. Juist op zo’n moment herinnerde ik me dat de Communistische Partij van China met de mooie slogan Laat honderd bloemen bloeien de bevolking opriep om met kritiek naar voren te komen, om vervolgens miljoenen criticasters bloedig te vervolgen. Ik dacht aan de holle woorden van de Amerikaanse president George H.W. Bush bij zijn inauguratiespeech: Read my lips: no new taxes en was weer even terug in de Evenementenhal in Tiel, waar Jomanda healings hield en flessen kraanwater instraalde.

Visie ~1) Aanschouwing 2) Beschouwing 3) Brede blik 4) Denkbeeld 5) Gedachtebeeld 6) Gezicht 7) Gezichtspunt 8) Gedachtebeeld 9) Het zien 10) Idee 11) Ideologie 12) Interpretatie 13) Inzage 14) Inzicht 15) Kijk 16) Lezing 17) Mening 18) Oordeel 19) Opinie 20) Optiek 21) Opvatting 22) Standpunt 23) Zicht 24) Zienswijze

Heb ik te veel visies als verkooppraatjes voorbij zien komen en ben ik daardoor te veel op mijn hoede om mijn lot in handen van de volgende profeet te leggen? Of hecht ik teveel aan oude structuren en bewezen procedures en is dit mijn manier om niet te hoeven veranderen? In ieder geval heb ik het altijd moeilijk gevonden een toekomst te omarmen waarin zoveel van mijn verleden wordt weggegooid.

Toegegeven, ik heb weinig vertrouwen in het politieke spel. Nu de rol van ideologieën bijna uitgespeeld lijkt te zijn, is de Nederlandse politiek verworden tot het beschermen van onze nationale economische belangen, voor kiezers samengevat in het woord werkgelegenheid.

Anderhalve eeuw geleden riep Karl Marx arbeiders op zich te verenigen in de strijd tegen hun kapitalistische bazen. Sociaaldemocraten zagen vervolgens in het algemeen kiesrecht een passende vervanging voor een wereldrevolutie en realiseerden in de verzorgingsstaat veel van hun idealen. Maar juist Marx had kunnen weten dat ieder idee zijn eigen ontkenning in zich draagt, dat ook zijn visionaire maatschappij met gelijkheid en solidariteit een fase in de geschiedenis zou zijn en niet het eindpunt.

En jawel, de hoge kosten van de verzorgingsstaat openden de deur voor het neoliberalisme. De wereldrevolutie ging globalisering heten en meer dan ooit is arbeid politieke en economische koopwaar geworden. Het onderwijs dient niet langer de verheffing van het volk, maar is voor leerlingen met een juiste CITO-score een eenmalige kans om toe te kunnen treden tot de maatschappelijk elite van onze kenniseconomie. Dat is pas een brandend platform.

Nee, ik volg liever mensen met een droom. Van een droom kun je altijd zeggen dat het bedrog is en geen enkele dromer laat zich voorstaan op visionaire begaafdheid. Dromen kun je delen, een visie leg je op. Het is geen toeval dat in één van de mooiste speeches uit de vorige eeuw, op 28 augustus 1963 te Washington uitgesproken door Martin Luther King, acht keer de woorden I have a dream klinken. Dromen bieden hoop. Reactionaire visies, verwoord in leuzen als Make America great again of Nederland weer van ons steken daarbij schril af.

WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat bij Martha een link achter naar je eigen blog.