Aan het begin van de jaren zestig was de wereld nog groot en waren er nog verre kusten, waar alleen stilstaande afbeeldingen van bestonden. Een tante van mijn vader was met haar gezin naar Australië geëmigreerd en de hele familie ging er van uit dat ze hen nooit meer terug zouden zien. Een neef van mijn vader was missionaris in Brazilië geworden en ook van hem werd gedacht dat hij voorgoed uit beeld verdwenen was. Er restten slechts brieven, een enkele foto en verhalen van vroeger.

Mijn postzegelalbum bracht die grote wereld op overzichtelijke wijze binnen handbereik. Het album begon natuurlijk met gewone frankeerzegels uit Nederland, met beeltenissen van leden van het koninklijk huis of eenvoudige cijferzegels. Daarnaast waren er natuurlijk speciale uitgiften met hoogtepunten uit onze geschiedenis en een overzicht van de wederopbouw van ons land. Zegels van Rembrandt, zeehelden en klederdrachten waren een stuk zeldzamer, net zoals kinderzegels en zomerzegels met bloemen en schepen, omdat de toeslag voor een goed doel ze duurder maakte.

Na de eerste twee bladzijden Nederland was er in het insteekalbum nog ruimte genoeg voor de rest van de wereld en vooral de exotische namen spraken tot de verbeelding. Zanzibar, Saint Pierre en Miquelon, Nieuw-Caledonië en Tristan da Cunha waren eilanden, die waarschijnlijk alleen door zeelieden aangedaan werden en waar je een tatoeage van een anker, een zeemeermin of een hartje met moeder erin kon laten zetten. Gewone Nederlanders kwamen niet verder dan Zandvoort aan de Zee, de Waddeneilanden of Valkenburg.

Ketelbinkie ~ 1) Bemanningslid van een schip 2) Duvelstoejager op een schip 3) Hulpje aan boord van een schip 4) Krullenjongen op zee 5) Manusje van alles op een schip 6) Persoon aan boord van een schip 7) Scheepshulpje 8) Scheepsjongen 9) Scheepsjongen (volkst.) 10) Schepeling

De jukebox in de cafetaria bezong het leven van deze zeelieden, dat onder de klanken van een accordeon vooral leek te bestaan uit afscheid en heimwee. In iedere havenplaats lag er voor de zeeman een brief van zijn moeder, die hem smeekte: Junge, komm bald wieder nach Haus, om eraan toe te voegen: Junge, fahr nie wieder hinaus. Maar de zeeman had andere zorgen, want zijn Juanita Anita uit de grote wijde wereld had haar hart aan een ander gegeven, zodat hem slechts twee vrienden restten: Die Gitarre und das Meer.

En of hij zich nu in Rio bevond, in Shanghai, op Bali of Hawaii, uiteindelijk was het schip de ware liefde van de zeeman, en altijd bleef hij verlangen naar de horizon. Kortom: Seemann, deine Heimat ist das Meer. Freddy Quinn had er in de vroege jaren zestig grote hits mee, zodat hij vanuit het havenloze Oostenrijk kon verhuizen naar Hamburg, om dichter bij zijn inspiratiebron te zijn.

Maar er hing verandering in de lucht. Nederland was al Benelux en werd nu zelfs E.E.G. Heel voorzichtig werd Valkenburg ingewisseld voor Monschau of een reisje langs de Rijn. Op de radio werd de Middellandse Zee – van Gibraltar tot aan Capri – zelfs souvenir van de zomer en enkel al de naam was als wijn op de tong. Brigitte Bardot en Louis de Funès zetten Saint-Tropez op de kaart, Italiaans ijs veroverde ons land in ijssalons met namen als La Venezia en Porto Fino. Op zaterdag doorbrak het eerste bord macaroni de heilige drie-eenheid van aardappelen, groente en vlees en op verjaardagen werd zoete Spaanse wijn of Chianti uit een mandfles geschonken.

In 1940 vertrok Ketelbinkie met de Edam, een oude schuit, uit Rotterdam om er nooit meer naar terug te keren. In de Stille Oceaan vond hij zijn zeemansgraf. In 1963 voeren zo’n 1500 Feyenoord-supporters op de passagiersschepen Groote Beer en Waterman naar Lissabon om de halve finale van Europacup I tegen het Portugese Benfica bij te wonen. Accordeonist Jaap Valkhoff was ook aan boord, maar er waren toen nog maar weinig zeelui die hun hart op Katendrecht verloren. De wereld begon een stuk kleiner te worden, en verliefd zijn kon ook in de haven van Marseille of op het strand van Copacabana. Trouwen zonder toestemming van de ouders van de bruid ook, maar daarvoor moest je wel naar het Schotse Gretna Green.

Rotterdam werd de grootste haven van de wereld, maar op de kades van Wijnhaven en Leuvehaven is er geen sprake meer van maritieme activiteit, die is verplaatst naar Botlek en Maasvlakte. Vrachtboten werden containerschepen en geen enkele matroos begint nog als ketelbinkie op de grote vaart. Nee, ketelbinkie moet eerst op het mbo een startkwalificatie halen, voordat hij het ruime sop kan kiezen. De laatste keer dat ik zijn lied hoorde was hier op het winkelcentrum, waar een shantykoor, in een verloren strijd tegen postmodernisme en globalisering, nog éénmaal de tragische romantiek van weleer bezong. Ik denk dat ik vanmiddag postzegels ga afweken.

 ‘Ketelbinkie’ werd in 1940 geschreven door Anton Beuving en populair gemaakt door zanger Frans van Schaik. ‘Middellandse Zee’ was in 1962 een hit voor Anita Berry.  Onder het pseudoniem ‘Slome Japie’  had Jaap Valkhoff in 1965 een bescheiden hit met  ‘Ik heb mijn hart op Katendrecht verloren’. 

WOT betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat  bij Martha een link achter naar je eigen blog.