Ook toen ik nog niet getrouwd was en nog geen kinderen en kleinkinderen had, heb ik ooit getwijfeld aan de zin van mijn bestaan. En in weerwil van wat kerk en school mij daarover vertelden, was daarbij weinig plaats ingeruimd voor een hogere macht. Misschien kwam dat wel, omdat mijn ouders weinig toe te voegen hadden aan wat mijnheer pastoor  in de kerk en tijdens de godsdienstles op school vertelde. Er werd van mij verwacht dat ik in het gareel liep, ’s zondags keurig naar de kerk ging en gehoor gaf aan de suggestie, gedaan tijdens een huisbezoek, om misdienaar te worden of me aan te melden bij het kerkkoor. Het staat niet op mijn cv, maar ik werd koorknaap. Mijn broers waren tenslotte al misdienaar.

Nee, belangstelling voor de grote vragen van het leven had ik niet, maar misschien kwam dat wel omdat het antwoord overal al te vinden was. Ik hoefde alleen maar katholiek te zijn en me op tijd te melden bij essentiële rituelen, dan zou alles wel goed komen. De vastentijd, de veertig dagen voorafgaand aan Pasen, was als de kleurplaat die ik op school kreeg. Aan de linkerkant een kalender met veertig kleine plaatjes, die je mocht inkleuren als je die dag naar de kerk was geweest, aan de rechterkant de grote kleurplaat met de opstanding van Jezus, die we op Witte Donderdag klassikaal gingen kleuren. De misdienaars hadden het makkelijk, die waren door de week verplicht te assisteren bij het opdragen van een mis. Maar ik moest ’s ochtends uit vrije wil die mis bijwonen, wilde ik iets meer in te kleuren hebben dan alleen de verplichte zondagen.

Dat katholiek zijn stortte langzaam maar zeker in. De zondagsplicht kon je ook op zaterdagavond vervullen, zodat ik aan het beging van de zaterdagavond bij een vriend zat en daarna thuis zei, dat ik naar de kerk was geweest. De volgende morgen zat die vriend bij mij, en op zijn beurt zei hij thuis bij mij naar de kerk te zijn geweest. Ook hadden we van de mis een verkorte versie weten te maken, voor de momenten waarop plan A niet lukte. In dit plan B gingen we aan het begin van de dienst achterin de kerk zitten, verscholen achter een paar dikke pilaren. Wanneer de andere parochianen hun kerkbanken verlieten om ter communie te gaan, verlieten wij ook onze zitplaatsen en liepen naar achteren, de kerk uit. Dat scheelde toch gauw een klein kwartier.

En toen werd de beatmis ingevoerd. Geen orgel en Gregoriaanse gezangen meer, maar gitaren en een drumstel, en met plaatsvervangende schaamte stond ik Michael row the boat ashore te zingen. Beatmuziek en katholieke rituelen waren in mijn beleving onverenigbare grootheden, en het werd tijd om een keuze te maken. Ik verliet het kerkkoor en kocht I feel fine van de Beatles. Ook mijn ouders maakten in deze jaren van katholieke modernisering hun keuze, maar op een heel andere manier. Van de ene zondag op de andere besloten ze niet meer naar de kerk te gaan, met als cryptische verklaring: Ze hebben ons altijd voor de gek gehouden. De blik in de ogen van mijn moeder, die ik zo goed kende, gaf ook deze keer aan dat er geen nadere uitleg of inhoudelijke discussie op zou volgen.

Naar de kerk gingen we dus niet meer, en ook de wekelijke mis in de schoolkapel verdween. Maar nog vier jaar lang zou ik les krijgen van Franciscaner paters, al werd hun aantal wel minder en ruilden de meesten hun bruine pij in voor een grijs kostuum. Godsdienstlessen over boeddhisme, hindoeïsme en over wat toen nog mohammedanisme heette, maar geen woord over de crisis in de katholieke kerk. Moeizame vertalingen uit het Grieks van de filosofische dialogen van Plato, waarvan mij maar één ding duidelijk werd: als ik de tekst van mijn proefvertaling zelf begreep, volgde hierop gegarandeerd een dikke onvoldoende. Een proefwerkvelletje vol onbegrijpelijke zinnen bood het meeste uitzicht op een goed resultaat. En bij geschiedenis waren er de Verlichting en het rationalisme, waarin René Descartes liet weten dat hij bestond, omdat hij twijfelde. Dat was de enige zekerheid in ons leven.

Zin ~ 1) Absurd 2) Aardigheid 3) Animo 4) Belangstelling 5) Bestaansreden 6) Belang 7) Begrip 8) Bedoeling 9) Begeerte 10) Betekenis 11) Bijbelse figuur of naam 12) Doel 13) Dank 14) Damesblad 15) Deel van een tekst 16) Eetlust 17) Een regel woorden 18) Een regel woorden (crypt.) 19) Fascinatie 20) Fra 21) Frase 22) Geboeidheid 23) Geilheid 24) Gezegde

Het zou een mooie afsluiting zijn, te kunnen zeggen dat ik in de vele jaren hierna een hogere macht heb gevonden, die mij de zin van mijn bestaan op een andere manier duidelijk heeft gemaakt. Dat ik hier kon schrijven dat ik bekeerd ben en dat mijn leven een andere wending heeft genomen. Dat is niet zo. Op het terrein van zingeving doe ik nog steeds maar wat, en net als mijn vader zal ik hierin geen lichtend voorbeeld zijn voor mijn kinderen. Ik ga weer naar de kerk, omdat ik inmiddels heb geleerd, dat het binnen de kerkmuren net zo goed twijfelen is als daarbuiten. Hiermee houd ik mijn godsdienstige onzekerheid in stand en raak ik niet te ver verwijderd van de waarden en normen uit mijn katholieke jeugd.

Daarnaast probeer ik het beste van mijn leven te maken, waarbij ik mij gelukkig prijs met de mensen om mij heen die van me houden. Discussies over theologische principes of politieke standpunten gaan langs mij heen, want ik geloof niet in de kracht van het vooringenomen woord. Zij, die dat wel doen, moeten het vooral niet laten die woorden uit te spreken. Ik luister toch niet en twijfel ondertussen rustig verder, in de kinderlijke overtuiging dat het met mij uiteindelijk wel goed zal komen.

Ja, ik ben de koning van de oppervlakkigheid.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat een link achter naar je eigen blog onder het woord van die week zodat iedereen mee kan lezen.

De #WOT is bedacht door Karin Ramaker. Daarna is het overgenomen door Irene van Putten, vervolgens door Hendrik-Jan de Wit en nu dus door Martha Pelkman.