Mijn vader wilde opschieten, wilde vooruit in het leven. En vele jaren later begrijp ik dat wel. Je bent achttien en je wilt wat, maar het enige wat hem de komende vijf jaar te wachten stond, was gratis bijles Duits. Op z´n best, want voor hij het wist zat hij door een kwajongensstreek twee angstige  maanden in kamp Amersfoort. Een tweede misstap zou hem naar een concentratiekamp in Duitsland voeren, met het predicaat Rückkehr unerwünscht: doe maar met deze jongen, wat je wilt, van ons hoeft hij niet terug naar huis. En dus heeft hij vier jaar lang zijn adem ingehouden en zich zo onopvallend mogelijk moeten gedragen. En geloof me, als mijn vader ergens slecht in was, was het daar wel in.

Omdat hij het drukke kind was, dat altijd van de bovenmeester de brief naar het postkantoor mocht brengen, hield zijn schoolloopbaan na de achtste klas van de lagere school op. Zijn zussen, zowel ouder als jonger, gingen allemaal bij de nonnen naar de mulo, en zijn jongste broer mocht zelfs naar de kweekschool. Dat stak toen, en dat is zijn hele leven blijven steken.

Bij gebrek aan tact en klantvriendelijkheid wilde mijn opa hem niet in de slagerij hebben, dus kwam hij als letterzetter bij een drukkerij terecht. Niet echt gezond werk, en waarschijnlijk is hij daarom toch weer in de slagerij komen werken. Zelfs in zijn laatste jaren kon ik met mijn vragen dit gat in zijn curriculum vitae niet gedicht krijgen. Het bleef onduidelijk, wat hij precies gedaan had tussen het verlaten van de lagere school en het begin van de Tweede wereldoorlog. Ja, hij was de snelste spits van de plaatselijke voetbalvereniging en vertelde honderduit over de gevaarlijke uitwedstrijden in hartje Friesland, waar je je in het toilet van het plaatselijk café moest omkleden, en bij winst moest rennen voor je leven om de bus te halen.

Het eerste Duitse woord, dat hij mij leerde was Stachelfaden, prikkeldraad; over zijn oorlog wist ik van kinds af aan alles. Pas later begreep ik, dat het kamp de reden was, dat mijn broers en ik hele winters in korte broek liepen. Hij wilde ons harden.  De enige film, waar hij ons ooit mee naar toe nam, was The Longest Day, het docudrama over de geallieerde invasie in Normandië, het begin van de bevrijding.

Haast ~ 1) Aanstonds 2) Bijna 3) Bekant 4) Bijwoord van graad 5) Bijna op snelheid (crypt.) 6) Bijna spoed (crypt.) 7) Bijna een spoedgeval (crypt.) 8) Gehaastheid 9) Gezwindheid 10) Grote snelheid 11) Grote spoed 12) Gaat hierdoor vaak bijna te snel (crypt.) 13) Haastigheid 14) Ijl 15) Jacht 16) Nagenoeg 17) Nauwelijks 18) Niet helemaal 19) Overijling

Het werd vrede en mijn vader kon eindelijk verder, op de vleugels van de vooruitgang en de wederopbouw van Holland. Handelsavondschool als tweedekansonderwijs, een opleiding als keurmeester van vee en vlees in Hilversum. Mijn moeder, en in drie jaar tijd drie zoons, even pauze, en drie jaar later nog een dochter. Solliciteren naar een betere betrekking, opnieuw solliciteren en weer verder, van Friesland via Overijssel naar Zuid-Holland. Positieverbetering op het abattoir in Dordrecht, waar hij zich langzaam maar zeker ging realiseren, dat zijn plafond in zicht kwam.

Een dierenarts zou hij nooit kunnen passeren, maar hij had toch zeker zelf ook best dierenarts kunnen worden? Iedere verjaardag vroeg hij een wetenschappelijke Aula-pocket, met onderwerpen als de erfelijkheid van de mens of de biologie van de cel. Maar hogerop komen op basis van opleiding zat er niet meer in. Hij heeft nog één zijwaartse stap kunnen maken en werd inspecteur bij de Veterinaire Hoofdinspectie. Daar zaten de dierenartsen op kantoor en lieten hem overdag zijn eigen gang gaan, terwijl hij zich door heel Nederland haastte om misstanden in de vleesverwerkende industrie aan de kaak te stellen.

Gelukkig deden zijn kinderen het goed op school, zo goed zelfs, dat mijn moeder ging werken om de middelbare school voor ons te kunnen bekostigen. Moeders van vriendjes vroegen bezorgd aan mij hoe dat toch ging, als ik ‘s middags uit school kwam, en er was niemand thuis. Eigenlijk zag ik het probleem niet, want ik kon best zelf theezetten.

Mijn oudste broer ging naar het gymnasium, en kwam met prima cijfers thuis. Mijn andere broer ging naar de hbs en deed het prima. Een jaar later was het mijn beurt om de dromen van mijn ouders waar te maken, maar de overgang naar de grote stad en de kille school viel mij rauw op m’n dak. Iedere dag met de trein heen en weer, geen vrije woensdagmiddag of zaterdag meer, alleen maar school en huiswerk. Ik ging met de hakken over de sloot over naar klas twee en kon het even niet meer bijbenen. Ik bleef zitten, tot wanhoop van mijn ouders, die hun toekomstbeeld in elkaar zagen storten en hun heil zochten in draconische maatregelen, tot aan een kostschool toe.

Snappen deed ik het toen niet. Ik was een jonge leerling, nog geen dertien jaar oud, en bleef een keertje zitten. Nou en? In die tijd bleef iedereen weleens een keertje zitten. Had ik even tijd om bij te komen. En na haar zoveelste jammerklacht antwoorde ik mijn moeder: Ma, wat maakt een schooljaar op een mensenleven nu toch uit? En het leek warempel, of mijn moeder me begreep.

Bij het feest ter gelegenheid van mijn afstuderen, kwam mijn vader met een biertje in zijn hand even naast me staan. Ik dacht dat hij me nogmaals kwam feliciteren, maar hij zei: Zo, nu je zus nog. Dan is het kwartet compleet.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat een link achter naar je eigen blog onder het woord van die week zodat iedereen mee kan lezen.

De #WOT is bedacht door Karin Ramaker. Daarna is het overgenomen door Irene van Putten, vervolgens door Hendrik-Jan de Wit en nu dus door Martha Pelkman.