Geheimen of taboeonderwerpen, ik denk dat iedere familie ze wel heeft. Tragische ongevallen, huiselijk geweld, NSB-ers, faillissementen of buitenechtelijke relaties, met of zonder kinderen als resultaat, wie praat daar als betrokkene nu graag over? Die vuile was laten we liever binnen hangen, met als gevolg dat jaren later kinderen en kleinkinderen nog steeds vast kunnen zitten in een spinnenweb van onuitgesproken frustraties en verwachtingen.

Bij ons thuis waren de Tweede Wereldoorlog en de erfelijke spierziekte van mijn boer en zus de voornaamste leveranciers van dogma’s en taboes. Mijn vader had als gevolg van een kwajongensstreek een paar maanden in Kamp Amersfoort moeten overleven, mijn moeder had haar vader en oudste broer in de laatste oorlogsmaanden verloren. Mijn vader praatte veel over zijn kampervaringen, maar de verhalen waren altijd stoer. Zijn pijn, angst en verdriet kregen we niet te horen. Mijn moeder vond dat prima, want dan hoefde zij ook die kant van zichzelf niet te laten zien. Zo konden zij zich beiden richten op de zwaarste taak van hun leven: het zorgen voor mijn broer en zus, die steeds gehandicapter werden. Over hun benadering hiervan werd niet gesproken, laat staan gediscussieerd. Het werd ons verteld, en mijn andere broer en ik mochten blij zijn dat we gezond waren. En zo werkten wij allemaal aan onze eigen overlevingsstrategie en groeven ons in tot op het punt dat we elkaar niet meer konden bereiken.

In mijn schoonfamilie is Nederlands-Indië de grote boosdoener. Mijn schoonmoeder heeft drie jaar lang keurig gewacht op haar verloofde, die in Indië zo veranderd was, dat de verloving zijn terugkeer niet overleefde. Mijn schoonvader had vrijwillig dienst genomen in het Nederlandse leger, om Indië van de Jappen te bevrijden, en hij had een paar nare herinneringen mee terug genomen. En dan was er de oudste broer van mijn schoonmoeder, dienstplichtig militair en uit principiële overwegingen niet ingeënt tegen besmettelijke ziekten. Hij heeft een hoge prijs betaald voor zijn principes, want hij overleed in Indië aan de pokken en ligt ver weg begraven op een oorlogskerkhof. Indië was dus geen favoriet gespreksonderwerp in mijn schoonfamilie, terwijl er zoveel over te verwerken viel. Het kwam af en toe even aan de oppervlakte, om daarna weer snel met de mantel der liefde bedekt te worden.

Goede voornemens ~ wat je met jezelf afspreekt om te gaan doen. Vaak ingaand op 1 januari.

Al bijna zeventig jaar circuleren er een dagboek en een doos met brieven uit Indië door de familie. Want de overleden oom hield dat dagboek bij en schreef veel aan het thuisfront, en het thuisfront aan hem. De brieven zijn als een relikwie bewaard, maar niemand wist er eigenlijk echt raad mee. Alle kleinkinderen waren wel benieuwd naar die verre oom, maar zijn handschrift was nu niet bepaald toegankelijk. Na een paar bladzijden of een enkele brief was het wel weer genoeg, en werd de doos weer doorgegeven.

Of het nu het gebrek aan contact met mijn eigen broers is, of dat ik mijn vrouw nog beter wil leren kennen, weet ik niet, maar de doos met bronmateriaal ging mij het afgelopen jaar intrigeren. Doos is eigenlijk te mooi omschreven, want de laatste tijd zat de geschreven nalatenschap in een grijze plastic zak. Begin deze maand, uitgerekend op de dag waarop Japan Pearl Harbour aanviel en de Tweede Wereldoorlog in Azië begon, heb ik de zak met documenten bij mijn zwager opgehaald en nu zit ik dagelijks met mijn neus boven vergeelde en bedompte brieven en blaadjes. Langzaam maar zeker krijgt de foto van deze oom een eigen gezicht, en ik maak zijn eenzame worsteling van dichtbij mee. Zijn brieven lezen als een feuilleton, en iedere dag ben ik weer benieuwd naar de verdere belevenissen in Multatuli’s gordel van smaragd. Ik eet zijn eerste bord nasi goreng mee, een soort gebakken rijst met veel kruiden, drink voor het eerst een glas limonade met ijs en lees de waarschuwingen aan zijn jongere zussen om op zaterdagavond toch vooral niet de dijk op te gaan om te flirten met de jongens uit het dorp. Hoe het uiteindelijk afloopt, is natuurlijk bekend, maar ik ben benieuwd naar de weg er naartoe. Dan moet ik nog wel even volhouden, want na zeventig brieven ben ik pas in april 1946 gearriveerd, en in deze tijdreis heb ik nog bijna twee jaar te gaan.

Mijn moeder en zus zijn twaalf jaar geleden overleden, mijn vader is nu alweer bijna vier jaar weg. In de afgelopen jaren ben ik vreselijk boos op ze geweest, heb ik ze van alles en nog wat verweten, en soms terecht. Toch, langzaam maar zeker komt er ruimte voor begrip, en ik heb me voorgenomen het komende jaar mijn begrijpende kant verder te ontwikkelen. Misschien is dat wel het echte doel van deze familieopstelling.

#WOT: betekent Write on Thursday. Iedere donderdag verschijnt er een woord waarover je iets kunt schrijven, vloggen of ploggen. Laat een link achter naar je eigen blog onder het woord van die week zodat iedereen mee kan lezen.

De #WOT is bedacht door Karin Ramaker. Daarna is het overgenomen door Irene van Putten, vervolgens door Hendrik-Jan de Wit en nu dus door Martha Pelkman.